Πριν ξεκινήσω την παρουσίαση του τελευταίου δίτομου, που το διάβασα, όσο πιο αργά γινόταν έτσι ώστε να αργήσω να το αποχωριστώ, θα ήθελα να ξεκαθαρίσω λίγο τους ήρωες του τελευταίου αυτού μέρους της πολυπρόσωπης οικογενειακής σάγκας:

Η Ασπασία Μαυροκορδάτου και ο Βαρθολομαίος – Φραγκίσκος έφεραν στον κόσμο την Πουλχερία, την Ραλλού και τον Αλέξανδρο Καντιάνο Νταβιτσέντσα ή Αλεκαντή ή κόντε Οσκεναί (αυτός ήταν και ο γενικός κληρονόμος) και τον Νιόνιο.

Ο Ρικάρντος αδερφός του Βαρθολομαίου Φραγκίσκου νομιμοποίησε τον νόθο γιο του με την Φισκάρδαινα (μια σεμπροπούλα), τον Καίσαρα Β' Νταβιτσέντσα Μοντεκούκουλη ή Κόντε Μπέλλο ή Σάριο. Από την Φισκάρδαινα ηρθε στον κόσμος και άλλος ένας νοθος Νταβιτσέντσα γιος του Τσέζαρε (χαμένου αδερφού του Βαρθολομαίου Φραγκίσκου) με το όνομα ο Μπορτολάκης Φισκάρδης ή Φαταούλας.

Ο γιος της αδερφής του Ρικάρντου και του Βαρθολομαίου Φραγκίσκου, της Χρυσής είναι ο Κανδιάνος Μανδρικάρδης Βιτσεντάτος ή Τζώρτζηκαν ή Κόντε Μπέστιας.

Η Πουλχερία παντρεύτηκε τον μακρινό της ξάδερφο Κρεσέντιο Κουάρτο Παντουβέρη και έφερε στον κόσμο τον Κρεσέντιο Κουίντο Παντουβέρης ή Μούντζα

Κάπως έτσι ο κλάδος των Νταβιτσέντσα χωρίζεται στα δύο. Από την μια οι απόγονοι του Βαρθολομαίου Φραγκίσκου γίνονται οι Νταβιτσέντσα ντελ Λάζαρο και από την άλλη οι Νταβιτσέντσα – Μοντεκούκουλη:

Ο Νιόνιος, ο μικρότερος γιος του Βαρθολομαίου Φραγκίσκου και της Ασπασίας έκανε έναν γιο, διάδοχο του κλάδου των Νταβιτσέντσα ντελ Λάζαρο με μια Λουντζοπούλα, νέος στα είκοσί του. Το παιδί αυτό είναι ο Βαρθολομαίος (Μπορτολάκης) Νταβιτσέντσα ντελ Λάζαρο.

Από τον γιο του Ρικάρντο ξεκινάει ο κλάδος των Νταβιτσέντσα – Μοντεκούκουλη. Ο γιος του Ρικάρντο όπως είπαμε είναι ο Καίσαρας Β' Νταβιτσέντσας Μοντεκούκουλης ή Κόντε Μπέλλος. ή Σάριος. Ο Κόντε Μπέλος που αργότερα του κόλλησαν το παρατσούκλι Κόντες Μπαρσαμάδος (λες και δεν του έφταναν όλα τα άλλα ονόματα) σπούδασε στην Ιταλία, παντρευτηκε, έκανε έναν γιο τον Μουτσέτο και χήρεψε νέος. Ξαναπαντρεύτηκε την Σμαράγδα Ρωσσέτη και έκανε άλλα δύο παιδιά τον Κανδιάνο και την Διαμαντίνα.

Κι όλη αυτή η οικογενειακή εισαγωγή χρειάζεται για να φτάσουμε στους τρεις νεαρούς που λιγότερο ή περισσότερο θα μας απασχολήσουν (μαζί με μια στρατιά από άλλα πρόσωπα) σε αυτήν την ιστορία:

Βαρθολομαίος (Μπορτολάκης) Νταβιτσέντσα ντελ Λάζαρο γιος του Νιόνιου και γενικός κληρονόμος του κόντε Οσκεναί.

Μουτσέτος ο πρωτότοκος του Κόντε Μπέλλου: αλήτης και εγκληματίας.

Βιτσέντσος νόθος γιος του Κόντε Οσκεναί. Αλήτης και κάθαρμα φίλος καρδιακός του Μουτσέτου

Κρεσέντιος Κουίντος Παντουβέρης ή Μούντζας φίλος των παραπάνω γιος της Πουλχερίας, ξάδερφος των Μουτσέτου και Βιτσέντσου.

Ο Ρώμας, που στην ζωή του έγραψε κάμποσα ολοκληρωμένα θεατρικά και ακόμα περισσότερα μικρά σκετς για το ραδιόφωνο, όπου και εργαζόταν, παραθέτει κι εδώ δυο κωμωδίες στο στυλ της Κομέντια ντελ Άρτε με τους γνωστούς ήρωες. Πανταλόνε, Κολομπίνα, Αρλεκίνο, Πιερότο. Την βραδιά που δίνονται αυτές οι παραστάσεις συμβαίνει κι ένα γεγονός, που γίνεται η αιτία να ξετυλιχθεί το κουβάρι του μύθου.

Στον πρώτο τόμο ο συγγραφέας μας ταξιδεύει στην Γαλλία και στην Ρωσία. Στην Γαλλία μάλιστα μας συστήνει με τρόπο αριστοτεχνικό με την Μανόν Λεσκώ την ηρωίδα από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Αββά Πρεβώ. Και καταφέρνει να αξιοποιήσει τον ήδη υπάρχοντα μύθο χωρίς να κάνει μια φθηνή απομίμηση του έργου το Πρεβώ. Εμπνέεται, πλέκει, δημιουργεί κάτι νέο χωρίς να καταστρέφει το παλιό. Γιατί άμα έχει ταλέντο ο συγγραφέας όλα τα μπορεί. Αν από την άλλη είναι “συρραφέας” τότε θα καταλήξει σε λογοτεχνικά ατοπήματα και θα γυρεύουμε Βαρτάγγελους να τους θυσιάσουμε στον βωμο των μπεστ σέλλερ.

Η Ρωσία του Μεγάλου Πέτρου και των διαδόχων του μοιάζει βγαλμένη από παραμύθι. Περιγράφεται η αρχιτεκτονική, τα ήθη και οι νοοτροπίες, ο τρόπο ζωής την ρωσικής αριστοκρατίας, ανάμεσά τους και η οι φαμίλια των Ντολγκουρούκι, και ανάμεσα στον Βαρθολομαίο (Μπορτολάκης) Νταβιτσέντσα ντελ Λάζαρο και την εγγόνα της γριας αρχόντισσας Ντολγκουρούκι, της Βασίλισσας, δημιουργείται ένα συναίσθημα.

Στον δεύτερο και τελευταίο τόμο περιγράφεται το πώς ,η Αικατερίνη Β΄ της Ρωσίας, αφού τακτοποίησε τα “ενδοοικογενειακά” της ανέθεσε στους αδελφούς Ορλώφ να οργανώσουν μια πολεμική εκστρατεία στον Μοριά στα 1770 και οι Νταβιτσέντσα, ο καθένας με τον τρόπο τους συμμετέχουν στην επιχείρηση. Η απόφαση που θα πάρει ο νεαρός Κανδιάνος κατά την διάρκεια των σπουδών στα Γιάννενα θα σημαδέψει την μελλοντική του πορεία. Ο άστατος Μουτσέτος θα συνατήσει στην Βιέννη στον 25χρονο Φραντς 'Aντον Μέσμερ και μαθαίνοντας για την θεωρία του δεύτερου, περί ζωικού μαγνητισμού, θα φτάσει ως τα ξαδέρφια του που ζουν πλέον στην Ρωσία.

Ο μύθος των Νταβιτσέντσα μπλέκεται με τα πραγματικά ιστορικά γεγονότα, νέα ερωτικά ευτράπελα έρχονται να συμπληρώσουν τις παλιές αισθηματικές περιπέτειες και όλα καταλήγουν πάλι πίσω στο Τζάντε. Ο Ρώμας πέθανε το 1981 την χρονιά που κυκλοφόρησε ο τελευταίος αυτός τόμος. Κι έτσι το υπέροχο αυτό αριστούργημά του έμεινε ημιτελές. Κάποια ιδέα για το τί θα εξελισσόταν παίρνουμε από το “Υστερόγραφο”που παραθέτει στην σελίδα 271. Ο νέος απόγονος σαν θα μεγάλωνε θα γινόταν σπουδαίο μέλος της Φιλικής Εταιρίας ενώ μια από τις νέες της οικογένειας θα διαδραμάτιζε σπουδαίο ρόλο στην πολιτική και κοινωνική ζωή του νησιού.

Ο Ρώμας υπήρχε άνθρωπος με βαθιά μόρφωση και παιδεία και ένα βιτριολικό χιούμορ. Είχε μια τεράστια γκάμα από ενδιαφέροντα και έτσι άργησε να ξεκινήσει να γράφει το επικό αυτό έργο.

Στο άρθρο του Θ. Δ. Φρακόπουλου που δημοσιεύτηκε στο τεύχος 1351 του περιοδικού Νέα Εστία αναφέρονται τα εξής:

“Δεν ξέρουμε τον τίτλο του τρίτου μυθιστορήματος αυτής της τριλογίας, ούτε και των λοιπών, που, κατά τεκμήριο των προλεγομένων του “Σοπρακόμιτου” θα έφταναν ως το 1870. Ο κάθε εξάτομος κορμός μιας τριλογίας θα εκάλυπτε δηλαδή έναν πλήρη αιώνα ζακυνθινής ζωής και ιστορίας. Είναι προφανές πως η στερνή τριλογία θα είχε να κάνει με την ταραχώδη περίοδο της Ζακύνθου που ορίζεται από τη Γαλλική Επανάσταση από τη μια […] και την ένωση με την Ελλάδα το 1864. Γράφοντας αυτές τις γραμμές μου είναι αδύνατο να καταπνίξω ένα αίσθημα ορφάνιας, απώλειας, καταλήστευσης, σαν σκέφτομαι τί όμορφες στιγμές ανάγνωσης μιας ιστορικής ανάπλασης αυτών των εποχών έχουμε, δυστυχώς, για πάντα χάσει από την λογοτεχνική μας κιβωτό.”

Ας είναι... ακόμα κι έτσι ήταν ένα πραγματικά υπέροχο λογοτεχνικό ταξίδι, ένας Περίπλους ανεπανάληπτος στην Ιστορία και σε εποχές περασμένες.